Nie musimy akceptować cudzych przekonań…
Ale musimy akceptować prawo do ich posiadania.
„Jesień cudów” Jodi Picoult
W 1995 roku Konferencja Generalna UNESCO przyjęła Deklarację Zasad Tolerancji i ustanowiła dzień 16. listopada Międzynarodowym Dniem Tolerancji. Była to odpowiedź na szerzące się na świecie zjawiska nietolerancji, uprzedzeń, rasizmu i przemocy. Międzynarodowy Dzień Tolerancji jest świętem szacunku, akceptacji i uznania różnorodności kultur na świecie. W ramach celebracji dnia na całym świecie organizowane są koncerty, wykłady, akcje uliczne, flash moby, wystawy itp.
Tolerancja (łac. tolerantia – „cierpliwa wytrwałość”; od łac. czasownika tolerare – „wytrzymywać”, „znosić”, „przecierpieć”) to w mowie potocznej i naukach społecznych postawa społeczna i osobista odznaczająca się poszanowaniem przekonań, poglądów, zachowań i cech innych ludzi, a także ich samych.
– Tolerancja nie oznacza akceptacji (łac. acceptatio – przyjmować, sprzyjać) czyjegoś zachowania czy poglądów. Wręcz przeciwnie, tolerancja to poszanowanie czyichś zachowań lub poglądów, nawet jeśli są one odmienne od naszych lub z nimi sprzeczne.
– Tolerancja jest postawą, która umożliwia otwartą dyskusję. Bez tej postawy dyskusja zamienia się albo w zwykłą sprzeczkę albo prowadzi do aktów agresji.
Kilka słów o tolerancji:
https://www.youtube.com/watch?v=GpwCw5DcqPI
Pojęcia związane z tolerancją:
• Równouprawnienie – jest nieodłącznym elementem praw człowieka. Oznacza równość różnych podmiotów prawnych w ramach określonego systemu. Możemy mówić na przykład o równouprawnieniu kobiet, osób niepełnosprawnych, mniejszości religijnych. Jednak termin równouprawnienie odnosi się do stanu formalnego, dotyczącego brzmienia przepisów. Pojęcie nie mówi nic o praktyce społecznej, o realnej możliwości korzystania przez dane grupy czy jednostki z zapisanych uprawnień.
• Równość – jest terminem szerszym niż równouprawnienie. Oznacza realną sytuację, w której możemy korzystać z przysługujących nam równych praw. Równość nie pojawia się automatycznie wraz z wprowadzeniem równouprawnienia w przepisach prawnych. Nierówności wynikają bowiem nie tylko z przepisów, ale przede wszystkim z nieformalnych czynników głęboko zakorzenionych w kulturze danego społeczeństwa, między innymi z tradycji, nawyków, przekonań. Dlatego droga do prawdziwej równości wiąże się z przeciwdziałaniem stereotypom, które prowadzą do uprzedzeń i dyskryminacji określonych grup społecznych.
• Stereotyp – skłonność do uproszczonego i krzywdzącego spostrzegania pewnych osób czy grup ludzi. Skrajnie przejaskrawiony obraz danej grupy, traktujący wszystkich jej członków w sposób niezróżnicowany, niezależnie od ich cech indywidualnych. Stereotypy często są oparte na niepewnej lub fałszywej wiedzy o świecie, utrwalonej przez tradycję i trudno podlegają zmianom. Cechami charakterystycznymi stereotypów są: sztywność, jednostronność, żywotność, nieprzemakalność (odporność na argumenty i fakty).
• Uprzedzenie – negatywne opinie lub uczucia wobec innych grup społecznych żywione z powodu samej przynależności do danej grupy. To także nieprzychylna ocena, osąd dokonany na podstawie stereotypowych przekonań.
• Dyskryminacja – traktowanie kogoś gorzej niż innych w tej samej sytuacji. Dyskryminuje się ludzi z różnych powodów, na przykład ze względu na płeć, rasę, wiek, status materialny, wyznanie czy orientację seksualną. Dyskryminacja może przejawiać się w sposób jawny i wówczas mówimy o dyskryminacji bezpośredniej. Może ona jednak także przyjmować ukrytą formę, kiedy pozornie neutralne warunki, kryteria lub praktyki są niekorzystne dla pewnych grup i osób. Wówczas mówimy o dyskryminacji pośredniej.
• Mowa nienawiści – szeroko rozumiany dyskurs społeczny obfituje w wypowiedzi krzywdzące, oskarżające czy poniżające określone grupy społeczne. Mowa nienawiści jest bardzo niebezpiecznym zjawiskiem, ponieważ nawołuje do szykanowania członków określonych grup społecznych, a w konsekwencji może prowadzić do przestępstw z nienawiści, czyli na przykład odebrania komuś mienia, zdrowia czy nawet życia. Piramida nienawiści Gordona Allporta z 1954 r. pokazuje w dobitny sposób, jak szkodliwa może być mowa nienawiści. Model ten prezentuje, jaki może być rozwój wypadków, gdy zignorujemy pierwsze symptomy – nienawistne komentarze. Po nich przychodzi unikanie, na przykład segregacja, separacja, potem dyskryminacja, na aktach przemocy i eksterminacji skończywszy. Historia ludzkości pokazuje, że model ten był realizowany wiele razy, wystarczy przyjrzeć się wydarzeniom w XX wieku, takim jak Holokaust, apartheid w RPA, ludobójstwo w Rwandzie, konflikty w krajach byłej Jugosławii.
Aby zapobiec zachowaniom nietolerancyjnym pamiętajmy, że:
– TOLERANCJA POLEGA NA SZACUNKU DLA INNOŚCI,
– KAŻDY CZŁOWIEK JEST WARTOŚCIĄ SAMĄ W SOBIE,
– „MÓJ SPOSÓB NIE JEST LEPSZY, MÓJ SPOSÓB JEST JEDNYM Z WIELU”.
Opracowanie
Aleksandra Sikora
